I - CON DẤU TRÊN VĂN BẢN DIỆN TẤU THỜI VUA THIỆU TRỊ NGUYÊN NIÊN (1841).
Bản diện tấu viết theo lối khải thư. Đề ngày 20 tháng 3 năm Thiệu Trị Nguyên Niên (1841). Gồm 02 tờ giấy dó gấp đôi thành bốn trang (1). Không tính bìa cũng bằng giấy dó nhuộn màu xanh dương xậm. Khổ giấy 22,5cm x 35,5cm. Nội dung dàn trải hết gần ba trang, báo cáo về việc dep loạn thổ phỉ ở Vĩnh Long. Ở nơi cuối trang 03 có nêu rõ. Ông Phan Thanh Giản phụng thảo. Hai ông Trương Đăng Quế và Nguyễn Trung Mậu phụng kiểm.
Văn bản này được ba vị trong Cơ Mật Viện là Phan Thanh Giản, Trương Đăng Quế và Nguyễn Trung Mậu trực tiếp dâng lên vua Thiệu Trị trong buổi chầu (Diện phụng). Mặc dầu do quan chức trong Cơ Mật Viện soạn thảo nhưng không thấy đóng con dấu của cơ quan này.
Hình 03 - Con dấu "Ngự Tiền Nguyên Phòng" (御 前 元 房) thời Thiệu Trị Nguyên Niên.
Con dấu có kích thước khoảng một phân vuông được đóng vào góc phải dưới trang đẩu tiên của bản diện tấu. Mang bốn chữ: "Ngự Tiền Nguyên Phòng" (御 前 元 房). (Xem hình 01). Chữ được chia đều ở bốn góc, khắc theo thể triện, lối dương văn, đơn biên. Đọc từ bên phải, trên xuống và qua trái.
Chắc chắn là sau khi vua Thiệu Trị duyệt phê xong, văn bản này sẽ được chuyển đến cơ quan lưu trữ, lúc đó bộ phận tiếp nhận mới cho đóng con dấu "Ngự Tiền Nguyên Phòng" (御 前 元 房) này vào. Nhà họa sĩ kiêm thư pháp gia Phùng Sơn Hoa cũng cho biết thêm. Nội dung con dấu này có vẻ như chỉ danh cho nơi chốn lưu trữ văn thư có liên quan đến nhà Vua? (Chưa rõ ra sao cần phải xác minh).
II - CON DẤU TRÊN PHONG BÌ ĐỰNG QUỐC THƯ CỦA PHÁP HOÀNG NAPOLEON III. GỞI VUA TỰ ĐỨC.
Phong bì được gấp từ một tờ giấy croquis mà thành. Trong đó đựng lá thư của Pháp Hoàng Napoleon III trả lời vua Tự Đức về việc xin chuộc lại ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ (Biên Hòa, Gia Định, Định Tường). Bức thư được chuyển theo đường phái bộ ngoại giao do Chánh sứ Phan Thanh Giản mang về. Năm Tự Đức Thập lục niên (1863).
Có thể nói là mỗi khi cầm cái phong bì đựng quốc thư, mọi sự chú ý của tôi đều dồn vào hàng chữ ghi ở mặt trước và con niêm biểu tượng cho dòng họ Napoleon đóng khằn ở mặt sau mà thôi. Không mấy gì quan tâm đến con dấu son nho nhỏ nằm ở góc phải dưới phong bì.
Sau lần nhờ họa sĩ kiêm thư pháp gia Phùng Sơn Hoa đọc dùm con dấu trên văn bản diện tấu của ông Phan Thanh Giản. Nó đã có chút ấn tượng trong đầu. Chính thế mà trong một lần sắp xếp lại những văn bản triều Nguyễn. Khi cầm đến cái phong bì quốc thư con dấu son nho nhỏ đơn độc nằm ở góc trái dưới cái phong bì bên cạnh những hàng chữ nho viết bằng mực đen do thư lại ghi chú về những sự kiện xảy ra sau năm 1863 ở Nam Kỳ. Con dấu đã bắt tôi phải chú mục vào nó. Sau khi lôi bản diện tấu của Phan Thanh Giản ra để so sánh. Con dấu trên phong bì quốc thư cũng mang trong lòng bốn chữ "Ngự Tiền Nguyên Phòng" (御 前 元 房).
Hình 06 - Con dấu "Ngự Tiền Nguyên Phòng" (御前 元 房) đóng trên phong bì đựng quốc thư của Pháp Hoàng gởi vua Tự Đức. Năm 1863. Do Phái bộ Phan Thanh Giản mang về.
Qua cái nhìn truy xét cẩn trọng vào hai con dấu đóng trên văn bản thời vua Thiệu Trị và trên phong bì quốc thư thời vua Tự Đức. Mặc dù nét mực son ăn không đều, chỗ còn chỗ mất hằn trên mặt hai loại giấy Đông-Tây rất khác biệt. Nhưng tựu chung vẫn thấy chúng có rất nhiều nét tương đồng. Sau khi thông qua sự đo đạc cẩn trọng từ trong ra ngoài. Có một sự rập khuôn không thể chối cãi. Từ kích thước cho đến dáng vẻ.
Với hiện trạng như vậy. Ta có thể khẳng định con dấu "Ngự Tiền Nguyên Phòng" (御 前 元 房) được sử dụng xuyên suốt qua hai triều đại. Từ thời vua Thiệu Trị Nguyên Niên (1841) qua đến thời Tự Đức Thập Lục Niên (1863).
Dựa theo thông tin về niên đại ghi trên hai phẩm vật quý hiếm này cho thấy là 22 năm. Không rõ các đời vua trước Thiệu Trị và sau vua Tự Đức có sử dụng con dấu này cho nơi lưu trữ những văn bản của nhà vua không nữa...
Đến năm Minh Mạng thứ mười, vua cho cái tên “Văn thư phòng” nghe không thỏa, lại đổi lần nữa gọi là “Nội các”. Trong quan chế Đại Nam có cái tên Nội các là từ đó; nhưng chúng ta cũng nên biết cái tên ấy đã có trong quan chế của nhà Minh và nhà Thanh rồi, vua Minh Mạng chỉ chép theo.
Cauminhngoc
20/4/2023.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét